TAŞIMA TÜRÜNE GÖRE
Tedarik zincirinin kolu olan
lojistik süreci ticarete konu olan malların ancak teslimatı ile son bulur. Bu lojistik süreci için temelde 6 tek taşımacılık modu (Karayolu, Denizyolu, Demiryolu, Havayolu, Boru Hattı, İçsu Yolu) bulunmaktadır. Bu sürecin nihai
olması için genellikle karayolu taşımacılığı ile kapıdan kapıya teslim
olabilmektedir. Bu sebeple Unimodal sisteme alternatif olarak Multimodal,
Intermodal ve Combined olarak karma taşımacılık sistemleri geliştirilmiştir.
Böylece taşımacılık sistemleri
taşıma türüne göre; Tek Modlu, Çok Modlu, Modlar Arası ve Kombine Taşımacılık olarak
sınıflandırılmaktadır diyebiliriz.
Karma taşımacılık modelleri
sektörde son zamanlarda karıştırılmakta ve hatta lojistik firmalarınca aynı
terimlermiş gibi birbirlerinin yerine de kullanılmaktalar. Fakat bu üç
taşımacılık modelinde ufak da olsa bazı farklılıklar bulunmaktadır. Gelin,
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu’nun (UNECE - United Nations Economic
Commission for Europe) revize ettiği bu farklılıklardan bahsedelim.
Karma Taşımacılığın Temel Bileşenleri Nelerdir?
Taşımacılık Araçları: Gemi, Kamyon, Treyler Çekicileri, Uçak, Tren
Taşımacılık Üniteleri (Birimleri): Konteynerler, Paletler, Treylerler
Taşımacılık Terminalleri: Limanlar, Ambarlar, Yükleme İndirme-Bindirme Araçları
1. UNIMODAL (TEK MODLU) TAŞIMACILIK
Taşınan malların bir veya daha
fazla taşıyıcı tarafından tek bir taşıma türü kullanılarak taşınmasına Unimodal
Transport yani Tek Modlu Taşımacılık denmektedir.
2. MULTIMODAL (ÇOK MODLU) TAŞIMACILIK
Taşınan malların, farklı
taşıma üniteleri kullanılarak, farklı taşıma araçlarıyla taşınması ile birden
fazla taşıma modunun kullanılmasına Multimodal Taşımacılık yani Çok Modlu Taşımacılık denmektedir.
Özellikle dökme yüklerin taşınması için kullanılır.
Multimodal
Taşımacılıkta, sevk ve teslimat noktaları arasında kullanılacak farklı taşıma
şekilleri için, tek bir taşımacılık ve taşıma sözleşmesi hazırlanmaktadır.
Süreçte yer alan birden fazla taşıma şeklini, tek bir taşıyıcı (nakliyeci)
firma organize etmektedir ve tüm süreçten sorumludur.
Örneğin; karayolu taşımacılığı
ile limana taşınan parsiyel yük, parsiyel yük gemisine aktarılır. Varış noktası
olarak belirlenen limanda, parsiyel yük gemisindeki yük bu kez teslimat
adresine yükün kapı teslim yapılabilmesi için tekrar karayolu araçlarına
aktarılır.
3. INTERMODAL (MODLAR ARASI) TAŞIMACILIK
Taşınan malların içinde
bulunduğu taşıma ünitesinden (konteyner, treyler, palet) herhangi bir elleçleme
olmadan (aktarılmadan), yalnızca taşıma ünitesini aktarması ile gerçekleşen
taşıma biçimine Intermodal Taşımacılık yani Modlar Arası Taşımacılık denmektedir.
Bu modelde konteynır veya
treylerin hiç açılmadan karayolu, demiryolu veya denizyolu ile taşınması
kastedilmektedir. Hedef yüklemede ağzı kapatılan ünitenin teslim yerinde
açılmasıdır.
Örneğin; Denizyolu Taşımacılığı ile yükleme yapılan FCL konteynır buna örnek olabilir, yani içinde
malların olduğu konteyner hiç açılmadan farklı taşıma araçlarına aktarılarak
taşınır.
Piggybacking (Karayolu – Demiryolu): Aynı sevkiyat kapsamında karayolu ve demiryolu
taşımacılık modlarının birlikte kullanılmasıyla gerçekleştirilen karma
taşımacılık olup bu taşımacılık haline RO-LA (Rollende Landstrasse)
denilmektedir.
Fishybacking (Karayolu – Denizyolu): Aynı sevkiyat kapsamında karayolu ve denizyolu
taşımacılık modlarının birlikte kullanılmasıyla gerçekleştirilen karma
taşımacılık olup bu taşımacılık haline RO-RO (Roll On-Roll Off) denilmektedir.
Birdybacking (Karayolu – Havayolu): Aynı sevkiyat kapsamında karayolu ve havayolu
taşımacılık modlarının birlikte kullanılmasıyla gerçekleştirilen taşımacılık
sistemidir.
4. KOMBİNE TAŞIMACILIK
Kombine taşımacılık; Birleşmiş
Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE - United Nations Economic Commission for
Europe) tarafından enerji harcanmayan bir taşıma modunun enerji harcanan bir
taşıma moduyla taşınması olarak tanımlanmaktadır.
Kombine Taşımacılık için Birleşmiş
Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu tarafından Avrupa taşımacılığın büyük bir
kısmının demiryolu, iç su yolları veya deniz yoluyla olduğundan, sevkiyat ve teslimat
noktalarında karayolu taşımacılığı ile yapılan ilk ve / veya son ayakların kısa
olduğu bir taşımacılık modelidir.
Daha fazla bilgi için UIC Terminolojisi veya UNECE web sitesini ziyaret edebilirsiniz.
